رابطه ی بین هنر و مذهب، از آنجا که هر دو از یک سرچشمه آب می خورند همیشه یکی مسائل مهم تاریخ فرهنگ بوده است. بررسی تاریخ اولیه ی هنر ایران به حل این مشکل اساسی کمک خواهد کرد، خاصه آنکه با این بررسی، روابط مورد بحث، برکنار از قشر تداعی های مأنوس و مزاحم، آشکار خواهد شد.
مذهب را نیروی الهام دهنده ی هنر می شناسد و هنر را خادم هنروری مذهب و مورخان همیشه به ارتباط آن دو توجه داشتند. اما در دوره ی انحطاط مذهب، این ارتباط به راحتی نادیده گرفته میشود و یا حتی انکار می شود.
در اینکه کلیه ی ادیان دارای جنبه های روحی و ایده آلی هستند و داستان ماده و جسم را فرو گذارده اند تا حدیث روح را از سر بگیرند جای شکی نیست. مذهب برای تبلیغ و انتشار خود هیچگاه حربه ای ظریف تر و وسیله ای مؤثرتر از هنر نیافته و برای تجسم جنبه ی ایده آلی و روحی خود گریزی جز توسل به هنر نداشته. اما اگر کلیه ی ادیان در ابتدای ظهور خود از هنرها اعراض کرده اند از جهت بی نیازی مذهب از هنر نبوده بلکه اعتراضی است به آیین قدیمی که دین جدید ناسخ آن بوده و چون هرمذهبی مذهب پیشین را نسخ کرده ناگزیر وسیله ی تجسم ایده آل قدیم، یعنی هنر قدیم را نیز انکار کرده است. اما چندی بر نیامده است که هر دین و آیین نوین، از قهر خود کاسته و با هنرها از در آشتی درآمده است، نهایت آنکه طبق اعتقاد و سلیقه ی خود، تأثرات و تصوراتی را در هنر موجب گردیده. دعوای هنر و مذهب در ابتدا همواره دعوایی ظاهری و خالی از عمق بوده، مخصوصاً وقتی توجه به مقام والای این پدیده ی محرک بکنیم که غالباً معجز پیامبران را به خود گرفته است.
جهت دانلود متن کامل مقاله نقش مذهب در پیشبرد هنر ایران کلیک نمایید
مقدمه:
صاحب نظران معتقدند که سه عامل عمده در پیدایش، تداوم تولید و رونق صنایع دستی ایران از دیرباز تاکنون نقش داشته است که عبارتند از:
۱- وجود اقتصاد مبتنی بر کشاورزی و دامداری که ضمن در دسترس قرار دادن مواد اولیه نباتی و حیوانی برای تولید انواع گوناگون صنایع دستی، اوقات فراغت و بیکاری های فصلی را نیز موجب می شود که در مجموع می تواند برای صنایع دستی، زمینه های مناسبی برای تولید و اشتغال فراهم سازد.
۲- تنوع شرایط اقلیمی و آب و هوایی و وجود آداب، رسوم و سنن گوناگون و متفاوت در مناطق مختلف که می تواند در پدید آوردن صنایع دستی متنوع با نگاره ها و نقوش جالب و پرتنوع مؤثر باشد.
۳- علاقه ی ذاتی ایرانیان به هنر، به ویژه به هنرهای بومی و سنتی، که می تواند یا زمینه ساز تولید و یا عامل مؤثری برای تقاضای خرید آثار باشد.
افزن بر دلایل ذکر شده، می توان علاقه ی دختران و بانوان هدفمند ایرانی را به کار و فعالیت خانگی و جنبی در کنار کارهای روزمره یا اصلی، و اینکه از گذشته های دور تا به امروز تولیدات صنایع دستی جنبه های مصرفی و کاربردی توأمان با زیبایی و تزئین برای دکوراسیون داشته است را نیز از جمله علل توسعه و رونق صنایع دستی در ایران دانست. (یاوری، ۱۳۸۹، ۵۴)
بیان مسئله:
به کارگیری نقوش قالی خشتی در آثار چرم: طرح های صنایع دستی ایران دارای انسجام فرمی بسیار خاصی بوده که این انسجام و هماهنگی در طول دوره های مختلف کامل تر و کمال یافته تر شده است. در این میان قالی به عنوان مهم ترین هنر ایران مرز و بوم پیشتازتر از سایر موارد بوده و اصول و قواعد پایدار در عین حال بومی برای طراحی نقوش و سامان بندی طرح آن شکل گرفته است. در این رساله سعی ما در امکان سنجی استفاده از این نقوش کمال یافته بر روی سایر صنایع محلی می باشد که نمونه طرح های خشتی بوده و صنایع دستی هدف، صنایع چرم می باشد.
جهت دانلود متن کامل مقاله نقش و طرح های قالی ایران کلیک نمایید
اگر سئوال شود که اسلام چیست؟ در پاسخ می توان گفت به محراب مسجد قرطبه در اسپانیا، صحن مسجد سلطان حسن در قاهره یا گنبد شاه در اصفهان اشاره کرد. البته مشروط بر اینکه پرسش کننده قادر باشد پیام نهفته در این بناها را دریابد.
هنر سنتی اسلامی بیانگر معنویت و پیام باطنی اسلام بوسیله زبانی ازلی است که دقیقاً با همین ازلیت و تمایل پردازی بی واسطه اش مؤثرتر و بی دردسرتر از اغلب توصیفات،دین شناختی اسلام عمل می کند.
البته کسانی هستند که چنین وظیفه ای برای هنر اسلامی قائل نبوده، به سادگی شأن اسلامی آن را انکار می کنند و مدعی می شوند که چنین هنری، هرچقدر هم که زیبا، قابل فهم یا همآهنگ باشد درواقع با روح یا فرم دین اسلام چندان ارتباطی ندارد. این گروه نه تنها شامل بسیاری از مورخان غربی هنر، بلکه گروه به مراتب فزون تری از مسلمانان امروزی است که خود رانوگرایا اصلاح طلب معرفی می کنند.
آثار هنر اسلامی به واسطه پیوند درونی آنها را معنویت اسلامی، به صدور برکت ادامه می دهد برکت فیض الهی است که در شریان های عالم هستی جریان دارد حتی یک مسلمان متجدد نیز وقتی برقالی سنتی می نشیند، به یک قطعه خوشنویسی می نگرد، یا به شعر تندیسک زبان مادری خود گوش می دهد، یا تلاوت قرآن را می شنود و در محوطه یکی از شاهکارهای اسلامی که از اقیانوس اطلس تا اقیانوس آرام گسترده است نماز میگزارد. در عمق دل خود آرامش و نشاط، حتی نوعی دلگرمی و اطمینان روانی حس می کند، به نسبتی که زشتیهای جهان امروز در فضای سنتی اسلامی گسترش پیدا می کند.
روح و ذهن مسلمان، سنتی در وهله اول از گرایش های مبتنی بر آیات قرآن و سپس از امثال و اشعار، ایماژ ها و فرم های بصری که عمیق ترین وجوه ارزشها و آداب اسلامی را منعکس می سازد ترکیب یافته است. و این واقعیت به میزانی که اسلام سنتی زنده است همچنان تداوم دارد. وقتی مسلمان سنتی سخن آغاز می کرد، اشعاری که همواره بر ارزش های اسلامی صحه می گذاشت بر زبانش جاری می شد، وقتی می نوشت، این کار را را خط خوش انجام می داد، او قدر قالی زیبایی را که اشکال و رنگهایش صورت خیالی بهشت در اسلام را تداعی می کرد می دانست، روح او اثر آرامش بخش صفای مسجد یا خانه سنتی را احساس می کرد و گوش او که با زیبایی آسمانی تلاوت قرآن آشنا بود، می توانست بین آن موسیقی که از کرانه دیگر هستی از لایه های متنزّل روان صادر می شوند، تفاوت بگذارد، تمدن و فرهنگی سرشار از ارزشهای معنوی اسلامی فرد مسلمان را دربرگرفته بود و به او کمک می کرد تا اسلامی زندگی کند.
جهت دانلود متن کامل مقاله هنر اسلامی کلیک نمایید
مفاهیم اساسی هنر و تشریح جنبشهای عمده هنری
این رساله به صورت یک متن کلاسیک فروتن در توضیح مفاهیم اساسی هنر و تشریح جنبشهای عمدة هنری درآمده است. این از آن موارد فرخنده‌ای است که یک کوشش اتفاقی به پدید آمدن یک اثر ماندنی منجر می شود.
معنی هنر، ساده و روشن است اما کسانی که با مباحث هنری بنحوی سر و کار پیدا کرده باشند خواهند دانست که در این مباحث نقل مطلب به زبان روان و ساده از هر مبحث دیگری دشوارتر است. منتها من گمان می‌کنم که این دشواری کمتر در محدودیتهای زبان ما است ، و بیشتر در این است که ما زبانمان را به اندازة کافی در این مباحث برای مقاصد جدی بکار نبرده‌ایم.
کلمة ساده» هنر«۱ غالباَ مربوط به آن هنرهایی است که ما آنها را به نام » هنر تجسمی«۲ یا » بصری«۳ می‌شناسیم اما اگر درستش را خواسته باشیم باید هنر، ادبیات، و موسیقی را هم در برگیرد به این دسته از هنرها، هنرهای غیر تجسمی گویند پاره‌ای از خصائص میان همه هنرها مشترک است و هر چند که در این یادداشتها ما سروکارمان بیشتر با هنرهای تجسمی خواهد بود تعیین اینکه چه چیزی در میان همه هنرها مشترک است بهترین آغاز تحقیق ماست.
شوپنهاور نخستین کسی بود که گفت همه هنرها می‌خواهند به مرحلة موسیقی برسند. این گفته بارها تکرار شده و منشأ اشتباهات فراوانی بوده است و لیکن حقیقت مهمی را بیان می‌کند شوپنهاور کیفیات انتزاعی موسیقی را در نظر داشت در موسیقی و تقریباَ فقط در موسیقی هنرمند می‌تواند مستقیماَ با مخاطبان خود طرف بشود بی وساطت وسیله‌ای که عموماَ برای مقاصد دیگر هم بکار برده شود معمار باید غرض خود را به زبان عمارت بیان کند که بعضی فوائد مصرفی هم دارند شاعر کلمات را بکار می‌برد که در مجاورت روزمره نیز بکار می‌روند نقاش معمولاَ به زبان تصاویر جهان قابل رؤیت سخن می‌گوید فقط آهنگساز است که به آزادی کامل می‌تواند از ضمیر خویش اثری پدید آورد که هدف آن چیزی جز لذت بخشیدن نیست. اما همه هنرمندان نیتشان لذت بخشیدن است ساده‌ترین و معمولیترین تعریف هنر این است که بگوئیم هنر کوششی است برای آفرینش صور لذت بخش. این صور حس زیبائی ما را ارضاء می‌کند و حس زیبائی وقتی راضی شود که ما نوعی وحدت یا هماهنگی حاصل از روابط صوری در مدرکات حسی خود دریافت کرده باشیم.[۱]
جهت دانلود متن کامل مقاله مفاهیم اساسی هنر و تشریح جنبشهای عمده هنری کلیک نمایید
مفهوم رنگ
وقتی از رنگ سخن به میان می آید همه ما تصوراتی از آن خواهیم داشت و بلافاصله رنگ یا رنگ هایی در نظرمان جلوه گر می شود. مثل قرمز، زرد، آبی، سبز و… در ابتدا رنگ های اصلی پیش از هر رنگ دیگری در نظر مجسم می شوند و توجه ما را به خود جلب می کنند. با شنیدن کلمه رنگ عناصری رنگین از طبیعت و جهان پیرامون را به خاطر می آوریم، مثل انواع گل های رنگین یا وسایل و اشیایی که با آنها سر و کار داریم و رنگین هستند. سرانجام احساس می کنیم که رنگیعنی خیلی از چیزها و کاربرد و نقشی که رنگ می تواند در دیدن، تشخیص دادن و درک معانی داشته باشد در نظرمان جلوه گر می شود. اشیا و شکل ها به طور کلی دارای رنگ هستند و نور به عنوان مهم ترین عامل در تشخیص و دیدن رنگ همواره مورد توجه بوده است. چرا که بدون وجود نور رنگ ها دیده نمی شوند و شکل ها قابل تشخیص نیستند.
زندگی سرشار از رنگ و جلوه های رنگ است. اهمیت و نقش رنگ در زندگی، مفاهیم مختلف و متنوعی از آن را در ذهن ما زنده می کند. در این صورت ارائه یک تعریف مشخص و تعبیر مختصر نه تنها مفهوم جامع و گسترده رنگ را در بر نخواهد گرفت، بلکه برای درک ابعاد وسیع آن گمراه کننده نیز خواهد بود. رنگ در همه ابعاد زندگی جاریست و بنابراین مفهوم آن به همان گستردگی مفهوم زندگی است یا به قول«ایتن» رنگ خود زندگی است.
نقش رنگ در زندگی و مسائل روزمره ای که با آن سر و کار داریم، آن همه زیاد است که هیچ گاه رنگ را به مفهوم یک واژه ناشناخته و غریب احساس نمی کنیم. زیرا انسان معمولاً وقتی یک مفهوم، یا یک واژه، یا یک اصطلاح را نمی شناسد و یا در دانستن معنی آن تردید دارد، به جستجوی مفهوم آن می پردازد. اما در مورد رنگ به نظر می رسد آن قدر بدیهی است که انسان احساس می کند چیزهای بسیاری از آن می داند و مفهوم روشنی از آن ارائه دهد. به همین دلیل درباره رنگ پرسیده می شود در وهله ی اول نمود خود رنگ مثل زرد، قرمز یا آبی به ذهن متبادر می شود. اما اگر از مفهوم رنگ در هنر و به طور خاص در هنر تجسمی سؤال بشود، آن گاه به نظر می رسد که پاسخ دادن به آن قدری پیچیده است و نیاز به دانستن مباحث تخصصی و تجربه عملی در حیطه هنر تجسمی و نقش و کاربردهای رنگ دارد.جهت دانلود متن کامل مقاله مفهوم رنگ کلیک نمایید